Kemik Kanser Ağrısı İçin Ne Yapılabilir?
Kemik kanser ağrısı dindirilebilir bir ağrıdır. Dünya Sağlık Örgütü, tüm kanser ağrılarının %85-90’ının çeşitli ağrı tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir ağrılar olduğunu raporlamıştır.
Kemik kanser ağrısında ilk seçenek ağrı kesiciler olsa da, ağrı kesiciler yeterli gelmediğinde ağrıyla mücadele etmek için kullandığımız daha pek çok seçeneğimiz bulunmaktadır. Kanser ağrısını kesmek için HER ZAMAN DAHA FAZLASI MÜMKÜNDÜR.
Kansere bağlı kemik ağrıları çeşitli şekillerde karşımıza çıkar. Bunların ilki bizzat kemiğin kendisinde kanser oluşması yani habis kemik tümörleridir. Kemik tümörlerinde farklı ağrı nedenleri vardır. Periost dediğimiz kemik zarında gerginlik oluşması, tümör hücrelerinden salgılanan bazı medyatörler, yumuşak dokulara bası yapması ve kemikte harabiyet oluşmasına bağlı ağrı ortaya çıkabilir.
Kanserli hastalarda kemiklerde ortaya çıkan ağrının bir diğer nedeni ise tümörün kemiklere yayılması, yani kemik metastazıdır. Metastatik kemik hastalığı olan hastaların çoğunluğu orta ila şiddetli ağrı yaşar ve kemik ağrısı bu hastalarda en sık görülen uzun süreli ağrı türlerinden biridir. Meme, prostat, tiroid, böbrek ve akciğer tümörleri gibi pek çok yaygın kanser tipi aynı anda birden fazla kemiğe metastaz yapma eğilimindedir. Kemikte tümör büyümesi ağrı, kan kalsiyum düzeylerinin yükselmesi, kansızlık, enfeksiyona yatkınlığın artması, kemik kırıkları, omuriliğin sıkışması, omurga sağlamlığında kayıp ve hareketliliğin azalması ile sonuçlanır ve bunların tümü hastanın fonksiyonel durumunu, yaşam kalitesini ve sağkalımını tehlikeye atar. Tümör hücreleri iskelete metastaz yaptıktan sonra, tümörün neden olduğu kemik ağrısı genellikle karakter olarak künt, sabit ve zamanla yoğunluğu giderek artan bir ağrı olarak tanımlanır. Ağrının istirahatte devam etmesi ve gece uykudan uyandırması kemik kanseri ağrısında tipiktir.
Tümör büyümesi ve tümöre bağlı kemik harabiyeti ilerledikçe, ağrının şiddeti de artar.
Yapılan tüm çalışmalar kanserli hastanın ağrısını dindirmenin hastalığın seyrine ve hastanın yaşam süresi üzerine olumsuz bir etkisi olmadığını göstermektedir. Hatta ağrının ortadan kaldırılması sonucunda yaşam kalitesinin yükselmesinin; hastanın kanser tedavisine uyumunu artırarak ve genel vücut direncini yükselterek çok olumlu katkıları olduğu kanıtlanmıştır.
Kanser hastalarının, etkili ve yeterli ağrı tedavisinden mahrum kalmalarının en önemli nedeni, bu konuda uzman olan ağrı hekimlerine ulaşmakta zorluk çekmeleridir. Kanser ağrısı tedavisinde ilk seçenek ağrı kesici ilaçlardır. Bu ilaçlar belli bir düzen içinde ve Dünya Sağlık Örgütü’nün basamak tedavisi adı verilen sistemine uygun olarak kullanılmalıdır. Basamak sistemine göre, öncelikle daha zayıf etkili ağrı kesici ilaçlar kullanılmaya başlanır. Ağrının durumuna göre giderek daha kuvvetli ağrı kesici ilaçlar verilir. Pek çok kişinin korktuğunun aksine, kanserli hastalarda, morfin ve morfin benzeri ağrı kesici ilaçlar, bağımlılık yapmaz.
İlaçların ağrıyı dindirmekte yetersiz kaldığı veya çeşitli nedenlerle bu ilaçları kullanamayan hastalarda, ilaç dışı tedavi yöntemlerine başvurulur. Kanser tedavisinde, ağrı sinirlerinin bloke edilmesi bu yöntemlerden biridir. Tıpkı kanal tedavisiyle çürüyen bir dişin sinirinin ağrı iletmesinin önlenmesi gibi, kanserli organın ağrı siniri çeşitli kimyasal maddeler uygulanarak duyarsızlaştırılabilir. Bu amaçla, radyofrekans termokoagülasyon yöntemleri de kullanılabilir. Bu işlem, ağrı sinirine yüksek frekanslı radyo dalgaları uygulanarak ağrı iletiminin engellenmesidir. Özellikle kaburgalara yayılan ve şiddetli ağrıya neden olan tümörlerde kaburganın siniri bu şekilde bloke edilerek ağrı ortadan kaldırılabilir.
Morfin pompası kanserli hastaların ağrılarını dindirmek için en ileri yöntemdir. Bu yöntemde omurilikten ağrı ileten sinirlerinin yer aldığı boşluğa, ince bir kateter yerleştirilir. Ardından da cilt altına ilacın uygulanacağı port ya da pompa yerleştirilerek kateterin ucu, buna bağlanır. Bu yöntemle çok daha düşük doz morfin ya da morfin benzeri ilaç kullanarak, hastanın ağrısını etkili bir şekilde dindirmek mümkündür. Üstelik kullanılan morfin dozunun minimuma inmesi nedeniyle hastalar morfine bağlı yan etkilerden etkilenmezler.
Uzm. Dr. Mehmet ÇELİK
Girişimsel Ağrı Tedavisi