Ampütasyon
Amputasyon kol ya da bacağın herhangi bir seviyeden kesilerek vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Dezartikülasyon ise bu işlemin eklem seviyesinden yapılmasıdır.
En sık şeker hastalığına (diyabet) bağlı olarak uygulanmakla birlikte sigara kullanımına bağlı damar tıkanıklıkları (burger hastalığı), travma, enfeksiyon ya da kötü huylu tümörler diğer nedenlerdir.
Amputasyonları minör ve major (ayak ya da el bileğinin üst seviyesinden) olmak üzere iki ana gruba ayırabiliriz. Sıklıkla alt ekstremite (ayak parmakları, diz altı ya da diz üstü seviyesinden) amputasyonları gerçekleştirilmektedir.
Tümöre bağlı amputasyonları sıklıkla kemiğin kendisinden kaynaklı kanserlerinde (Osteosarkom, Ewing sarkom, Kondrosarkom vs) nadiren de kemik metastazlarında uygulamaktayız.
Kemik kanserlerinde asıl olan hastanın hayatıdır. Bunun için kanserli dokunun temiz bir şekilde çıkarılması olmazsa olmazdır. Bu uğurda gerekirse amputasyon uygulamak bazen kaçınılmazdır.
Amputasyon gereksinimi özellikle son yıllardaki gelişmeler (kemoterapi ve radyoterapi, cerrahi teknikler, görüntüleme yöntemleri ve kullanılan implantlar vs) sayesinde ciddi oranda azalmıştır. Biz ortopedik onkoloji hekimleri için daima son seçenek olmuştur.
Bununla birlikte başvuru esnasında uzvun ana damar sinirlerinin tümör tarafından işgali, kemoterapiye rağmen büyüyen tümör, tümörün ameliyat ile temiz bir şekilde çıkarılamıyacak boyutta ve yerde olması, patolojik kırık nedeniyle tümörün bulunduğu alanda konrolsüz bir şekilde yayılması, ameliyat sonrası tümörün tekrarlaması (nüksü) ve ciddi yara problemleri (tedavi edilemeyen enfeksiyon ya da kapatılamayan yaralar) durumunda amputasyon uygulamak zorunda kalabilmekteyiz.
Bazı hastalarda gereksinim olduğu halde uzvun kesilmemesi konusunda ısrar etmek ekstremite kurtarıcı cerrahi tedavinin komplikasyonlarına bağlı geciken kemoterapi nedeniyle hastanın hayatına mal olabilir. Ayrıca fonksiyonu olmayan bir uzvun hastaya bir faydası olmaktansa yük haline gelebilir. Bu durum hastanın psikolojisini ciddi şekilde olumsuz etkileyebilir.
Oysa ki özellikle yeni nesil protezler ile hasta çok kısa sürede koltuk deyneğine dahi gereksinim duymadan gündelik hayata geri dönebilir ve kemoterapi tedavisi aksatılmadan devam edebilir.
Amputasyon sonrası yara problemleri (enfeksiyon, gangren, yara da açılma vs), komşu eklemde hareket kısıtlılığı, yürüme kapasitesinde azalma, enerji tüketiminde artış, uzun süre devam eden ağrı (kesik sinir ucuna bağlı fantom ağrısı), psikiyatrik problemler, daha üst seviyeden yeniden amputasyon yapma gereksinimi ve maalesef ölüm riski vardır.
